tsh در آزمایش خون چیست؟ بررسی معنی، محدوده نرمال و علائم غیرطبیعی

هورمون TSH در ترشح هورمون تیروئید نقش دارد؛ وقتی سطح TSH بالاتر از حد معمولی باشد، کم‌کاری تیروئید دارید و اگر میزان این هورمون پایین‌تر از حد معمولی باشد، نشانه پرکاری تیروئید است. بااین‌حال سطح هورمون TSH در همه افراد یکسان نیست و به شرایط بدن و سن شما بستگی دارد. در ادامه این مقاله به‌صورت‌کامل معنای tsh در آزمایش خون و محدوده نرمال این هورمون را بررسی می‌کنیم. 

tsh در آزمایش خون چیست؟

هورمون TSH (هورمون محرک تیروئید) توسط غده هیپوفیز در مغز ترشح می‌شود. وظیفه اصلی این هورمون، تحریک غده تیروئید برای تولید دو هورمون T3 (تری‌یدوتیرونین) و T4 (تیروکسین) است. این دو هورمون در تنظیم متابولیسم بدن، انرژی، دمای بدن و سلامت قلب نقش دارند.

عملکرد هورمون TSH در بدن از طریق سیستم بازخوردی کنترل می‌شود؛ یعنی وقتی سطح دو هورمون T3 و T4 در خون پایین می‌آید، هیپوفیز مقدار بیشتری TSH آزاد می‌کند تا غده تیروئید فعال‌تر شود. درحالی‌که اگر سطح T3 و T4 در خون بالا بروند، هیپوفیز تولید TSH را کاهش می‌دهد. با کمک این چرخه، تعادل هورمونی بدن، طبیعی باقی می‌ماند. اختلال در این چرخه باعث مشکلات متابولیکی می‌شود و خودش را با نشانه‌هایی مثل خستگی، نوسان وزن و حتی ریزش مو هورمونی نشان می‌دهد. 

بررسی محدوده نرمال TSH در جواب آزمایش خون 

میزان طبیعی TSH در آزمایش خون، معمولا بین ۰.۴ تا ۴.۰ میلی‌یونیت بر لیتر (mIU/L) است؛ با‌این‌حال این محدوده براساس سن و شرایط بدن هر فرد کمی متفاوت است. برای مثال اگر به‌دلیل کمبود مواد غذایی و ویتامین‌ها، هورمون‌های شما به‌هم ریخته باشند، میزان TSH در جواب آزمایش خون در محدوده نرمال قرار نمی‌گیرد. در این شرایط گاهی پزشک در کنار رژیم غذایی، انواع قرص های مکمل مورد نیاز بدن را هم تجویز می‌کند تا کمبودهای بدن شما جبران شوند و سطح هورمون‌ها به تعادل برسند. در جدول زیر محدوده نرمال tsh در آزمایش خون را بررسی می‌کنیم: 

حتی تغییری کوچک در محدوده نرمال tsh، نشان‌دهنده اختلال در عملکرد غده تیروئید است؛ از‌این‌رو شما باید میزان tsh در آزمایش خون را بر‌اساس سن و شرایط بدن خود بسنجید. این موضوع برای شاخص‌های دیگر آزمایش خون مانند کلسترول (hdl) هم صدق می‌کند. اگر می‌پرسید hdl  در آزمایش خون چیست، باید بگوییم Hdl نوعی ذره لیپوپروتئین در بدن است که کلسترول اضافی را از رگ‌های خونی جمع می‌کند و به سمت کبد می‌برد. میزان این کلسترول در خون هر فرد براساس جنسیت و شرایط بدن متفاوت است. 

علائم TSH بالا در جواب آزمایش خون؛ خستگی و افزایش وزن

اگر در جواب آزمایش خون، سطح TSH بالاتر از محدوده طبیعی بود، یعنی غده تیروئید به اندازه کافی هورمون T3 و T4 تولید نمی‌کند. در این حالت هیپوفیز برای جبران این کمبود، مقدار بیشتری TSH ترشح می‌کند. به این وضعیت کم‌کاری تیروئید می‌گویند. به‌طورکلی علائم کم کاری تیروئید به‌تدریج و نامحسوس شروع می‌شوند. در ادامه این علائم را به شما می‌گوییم:

• خستگی مداوم
• افزایش وزن
• خشکی پوست
• یبوست
• احساس سرمای مداوم 
• تورم صورت، دست و پا 
• کندی ضربان قلب
• اختلال قاعدگی

بسیاری از افراد سال‌ها با این نشانه‌ها زندگی می‌کنند؛ اما نمی‌دانند دلیل اصلی این مشکلات، عملکرد ضعیف غده تیروئید است. اگر شما هم این نشانه‌ها را دارید، به پزشک مراجعه کنید و آزمایش دهید. 

علائم TSH پایین در جواب آزمایش خون؛ تپش قلب و کاهش وزن 

اگر سطح TSH در جواب آزمایش خون پایین‌تر از محدوده طبیعی باشد، یعنی غده تیروئید بیش‌ازحد فعال شده و مقدار بالایی هورمون T3 و T4 تولید کرده است. در این شرایط غده هیپوفیز ترشح TSH را کاهش می‌دهد. به این شرایط، پرکاری تیروئید می‌گویند. پرکاری تیروئید علائم زیر را دارد: 

•   کاهش وزن بدون دلیل
•  تپش قلب
•  اضطراب
•  لرزش دست‌ها
•  تعریق بیش‌ازحد 
• بی‌خوابی 
• ضعف عضلانی

اگر تیروئید شما پرکار شده است، پزشک انواع داروهای هورمونی برای تنظیم فعالیت غدد درون‌ریز تجویز می‌کند. این موضوع برای پرکاری غده پاراتیروئید نیز صدق می‌کند؛ این غده پشت تیروئید قرار دارد و با تولید هورمون، سطح کلسیم خون را افزایش می‌دهد. اگر این غده پرکار شود، دکتر برای درمان اختلال پاراتیروئید و تنظیم کلسیم خون داروهایی مانند سیناکلست 30 تجویز می‌کند. 

چه عواملی روی میزان هورمون TSH در آزمایش خون تاثیر می‌گذارند؟

بالا یا پایین‌ بودن TSH در جواب آزمایش خون همیشه به‌طورمستقیم نشان‌دهنده بیماری تیروئید نیست، چون عوامل متعددی سطح این هورمون در خون را بالا و پایین می‌کنند. برای مثال بارداری، افزایش سن یا ابتلا به بیماری‌های مزمن (مانند قندخون) باعث نوسان سطح TSH می‌شوند. همچنین برخی داروها مثل کورتیکواستروئیدها، داروهای ضدروان‌پریشی و حتی مکمل‌هایی مانند بیوتین، نتیجه آزمایش TSH را تغییر می‌دهند.

از طرف دیگر، بیماری‌های مزمن هم به‌صورت غیرمستقیم روی هورمون‌های بدن تاثیر می‌گذارند. مثلا تغییرات هورمونی و متابولیکی در بدن بیماران دیابتی، نتیجه آزمایش TSH را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. به همین دلیل باید علائم قند خون مانند تشنگی بیش‌ازحد و تکرر ادرار را بدانید و درکنار درمان مشکل تیروئید، به فکر درمان قندخون خود نیز باشید.  

تفسیر نتیجه آزمایش TSH و مصرف داروی مناسب زیر نظر پزشک 

در این مقاله اطلاعاتی کامل درباره tsh در آزمایش خون به شما دادیم. میزان TSH یکی از مهم‌ترین فاکتورها برای بررسی سلامت غده تیروئید است. بالا بودن سطح TSH کم‌کاری تیروئید را نشان می‌دهد و پایین بودن آن به پرکاری تیروئید مربوط می‌شود. البته محدوده نرمال TSH در همه افراد یکسان نیست و عواملی مثل سن یا حتی مصرف داروهای مختلف روی نتیجه آزمایش اثر می‌گذارند. به همین دلیل، باید برای تفسیر نتیجه tsh در آزمایش خون به پزشک مراجعه کنید و زیر نظر او دارو بخورید. 

شرکت آدوراطب به‌عنوان پخش سراسری گروه کوبل دارو نقشی بسیار مهم در دسترسی شما به انواع داروهای موردنیازتان دارد. این شرکت با بیش از ۱۵ سال سابقه، داروهای برندهایی معتبر مثل دکتر عبیدی، نستله، آسترازنکا و روش را به ۱۵ هزار داروخانه مرکز درمانی در سراسر کشور پخش می‌کنند.