اختلال اضطراب اجتماعی چیست؛ علل و علائم آن

آیا تاکنون احساس کرده‌اید که در یک جمع، نگاه‌های دیگران به شما قفل شده‌ و در هر حرکت و گفتارتان، نوعی قضاوت و ارزیابی نهفته است؟ برای بسیاری از افراد، این احساس به‌صورت گذرا رخ می‌دهد؛ اما برای برخی، این ترس و اضطراب به شکلی شدید و مداوم در ذهن جا می‌گیرد. این همان اضطراب اجتماعی است، اختلالی که می‌تواند زندگی فرد را از بسیاری جهات تحت تاثیر قرار دهد و مانع حضور موثر او در موقعیت‌های اجتماعی شود.

اما چه عواملی باعث بروز این اختلال می‌شوند و چگونه می‌توان آن را مدیریت کرد؟ در این مطلب همراه ما باشید تا به شناخت دلایل و راهکارهای درمان این اختلال بپردازیم.

اضطراب اجتماعی؛ نوعی اختلال روانی شایع

اضطراب اجتماعی، نوعی اختلال روانی شایع است که باعث می‌شود افراد در موقعیت‌های اجتماعی احساس اضطراب و ترس شدید کنند. این ترس زمانی ایجاد می‌شود که فرد فکر می‌کند مورد قضاوت، ارزیابی یا انتقاد دیگران قرار گرفته است.

مثلاً ممکن است فردی که دچار این اختلال است، از صحبت کردن در جمع، ملاقات با افراد جدید یا شرکت در مصاحبه‌ شغلی به‌شدت بترسد و دچار تپش قلب شود. حتی انجام کارهای روزمره مثل غذا خوردن در جمع یا استفاده از سرویس بهداشتی عمومی نیز برای این افراد اضطراب‌آور است. در مواردی این اضطراب، تپش قلب نیز به همراه دارد. برای پیشگیری از چنین موقعیت‌هایی، بهتر است از قبل اطلاعاتی در مورد برای تپش قلب چه بخوریم، کسب کرده باشید.

افراد مبتلا به این اختلال، اغلب نگران هستند که دیگران متوجه اضطراب آن‌ها شوند، به‌همین دلیل از حضور در موقعیت‌های اجتماعی اجتناب می‌کنند. این ترس آنقدر شدید است که می‌تواند در زندگی روزمره فرد اختلال ایجاد کند و مانع از پیشرفت او در زمینه‌های مختلف شود. این اختلال معمولاً در دوران کودکی یا نوجوانی شروع می‌شود و اگر درمان نشود، تا بزرگسالی می‌تواند ادامه پیدا کند. زنان بیشتر از مردان به این اختلال مبتلا می‌شوند.

بررسی ۳ علت اصلی بروز اضطراب اجتماعی

علت دقیق اختلال اضطراب اجتماعی هنوز به‌طور کامل مشخص نشده است. اما طبق گفته‌ دانشمندان، ممکن است که ترکیبی از عوامل مختلف بیولوژیکی، ژنتیکی، فیزیکی و همچنین محیطی در بروز این اختلال نقش داشته باشند.

عوامل بیولوژیکی و ژنتیکی؛ اختلال در عملکرد مغز

تحقیقات نشان می‌دهد که بروز مشکلات در نحوه عملکرد مغز، به‌خصوص در بخش‌هایی که مسئول تنظیم احساسات هستند، ممکن است به بروز اضطراب اجتماعی کمک کند. به عنوان مثال، عدم تعادل در برخی از مواد شیمیایی مغز مانند سروتونین، دوپامین و گلوتامات می‌تواند باعث ایجاد این اختلال شود. در این موارد پزشکان از داروهای متفاوتی استفاده می‌کنند. برای مثال در مواجه با استرس بالا، پزشکان گاهی اوقات قرص ازپیم را تجویز می‌کنند.

البته هنگام دریافت نسخه‌هایی برای قرص‌های اعصاب و روان، بهتر است با نتایج و عوارض این داروها نیز آشنا شویم. برای مثال حتما از پزشک خود،‌پاسخ سوال آیا قرص ازیپم خواب آور است را بپرسید.

عوامل محیطی؛ تاثیر تجربیات بر زندگی

علاوه‌بر عوامل بیولوژیکی، تجربه‌های زندگی نیز می‌توانند در بروز اضطراب اجتماعی نقش داشته باشند. مواردی مانند:

• تجربه انواع مختلف سوء استفاده (عاطفی، جسمی و …)
• داشتن روابط بد با همسالان یا افراد دیگر
• روش‌های تربیتی سختگیرانه یا کنترل‌گرانه
• داشتن دلبستگی ناایمن به والدین یا اطرافیان

اختلال اضطراب اجتماعی گاهی اوقات همراه با سایر اختلالات روانی مانند اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) دیده می‌شود. همچنین، سابقه خانوادگی اختلالات اضطرابی خطر ابتلا به این اختلال را افزایش می‌دهد.

اضطراب اجتماعی به چه شکل خود را نشان می‌دهد؟

اختلال اضطراب اجتماعی چیزی فراتر از خجالت ساده است. این اختلال شامل ترس شدید و مداومی است که بر زندگی روزمره، روابط و اعتماد به نفس فرد تاثیر می‌گذارد. برخلاف نگرانی‌های گذرا در مورد موقعیت‌های اجتماعی، افرادی که دچار اختلال اضطراب اجتماعی هستند، قبل، حین و حتی بعد از این موقعیت‌ها احساس نگرانی شدیدی می‌کنند. همانند علائم بیماری اعصاب و روان، اضطراب اجتماعی هم شامل نشانه‌هایی است، از جمله این نشانه‌ها می‌توان موارد زیر را نام برد:

• از موقعیت‌های اجتماعی مانند مهمانی‌ها، ملاقات با افراد جدید یا صحبت کردن در جمع، اجتناب می‌کنید یا نگران آن‌ها هستید.
• نگران هستید که دیگران به شما بخندند یا شما را قضاوت کنند.
• هنگام انجام کارهایی که دیگران شما را تماشا می‌کنند، احساس ناراحتی می‌کنید.
• علائمی مانند تپش قلب، عرق کردن یا لرزش را تجربه می‌کنید.
• حملات ناگهانی اضطراب (پانیک) دارید.
• احساس می‌کنید که همیشه تحت نظر هستید و نمی‌توانید اشتباه کنید.

افرادی که به اختلال اضطراب اجتماعی مبتلا هستند، اغلب به مشکلات دیگری مانند افسردگی نیز دچار می‌شوند. یکی از انواع افسردگی ماژور است که در محتوای افسردگی ماژور چیست بیشتر به بررسی آن پرداخته‌ایم.

بهترین راهکار درمان اضطراب اجتماعی چیست؟

اولین قدم برای درمان موثر این اختلال، تشخیص دقیق توسط یک متخصص است؛ بنابراین اگر احساس می‌کنید که علائم اختلال اضطراب اجتماعی را دارید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. پزشک پس از بررسی وضعیت شما، برای اطمینان از وجود مشکل جسمی، معاینات لازم را انجام دهد. سپس ممکن است شما را به یک متخصص سلامت روان مانند روانپزشک یا روانشناس ارجاع دهد. مهم‌ترین روش‌های درمان اضطراب اجتماعی، عبارت‌اند از:

روان‌درمانی؛ رایج‌ترین روش‌ درمان اضطراب اجتماعی

یکی از رایج‌ترین روش‌های درمان اضطراب اجتماعی، شرکت در جلسات روان‌درمانی شناختی-رفتاری (CBT) است. در این روش، فرد یاد می‌گیرد که افکار منفی و نگرانی‌های بیش از حد خود را شناسایی کرده و آن‌ها را تغییر دهد. همچنین، مهارت‌های اجتماعی لازم برای تعامل بهتر با دیگران به فرد آموزش داده می‌شود.

دارودرمانی؛ روش کمکی برای درمان

برای درمان اختلال اضطراب اجتماعی، معمولاً از انواع خاصی از انواع داروهای استفاده می‌شود. اکثر این داروها در دسته  دارو و قرص اعصاب و روان جا می‌گیرند. برخی از این داروها عبارت‌اند از:

• مهارکننده‌های بازجذب سروتونین (SSRI) مانند فلوکستین، سرترالین و پاروکستین
• مهارکننده‌های بازجذب سروتونین-نوراپی نفرین (SNRI) مانند ونلافاکسین و دولوکستین
• بنزودیازپین‌ها مانند لورازپام و آلپرازولام که اثر آرام بخشی دارند
• بتا بلاکرها مانند پروپرانولول و متوپرولول که بیشتر برای کنترل علائم فیزیکی اضطراب مانند تپش قلب و لرزش استفاده می‌شوند.

در نظر داشته باشید که حتما با عوارض این داروها نیز باید آشنا باشید تا در صورت تشدید علائم به پزشک مراجعه کنید. برای مثال عوارض فلوکستین ۲۰ شامل کاهش وزن، تغییرات خلقی و لرزش می‌شود.

شرکت در گروه‌های حمایتی؛ برقراری ارتباط با افراد مشابه

شرکت در گروه‌های حمایتی می‌تواند به افراد کمک کند تا با افرادی که مشکلات مشابهی دارند، ارتباط برقرار کنند و از تجربیات آن‌ها بهره‌مند شوند. در این گروه‌ها، افراد می‌توانند راهکارهایی برای مقابله با اضطراب خود پیدا کرده و از احساس تنهایی رها شوند.

مراجعه به متخصص اولین گام برای درمان اضطراب اجتماعی

اگر شما یا یکی از نزدیکانتان با علائم اضطراب اجتماعی دست و پنجه نرم می‌کنید، مراجعه به یک متخصص بهترین قدم برای شروع درمان است. آگاهی و پذیرش این موضوع نه تنها به شما کمک می‌کند تا با ترس‌های خود بهتر مواجه شوید، بلکه به شما کمک کند تا زندگی‌ پر از آرامش و تعاملات مثبت را تجربه کنید.