عوارض آلودگی هوا چیست؟ ۱۰ علامت مسمومیت آلودگی هوا

هوای آلوده یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های زیست محیطی و بهداشتی عصر ماست. ذرات معلق و آلاینده‌های موجود در هوا، سلامت انسان را به خطر انداخته و باعث بروز طیف وسیعی از بیماری‌ها می‌شوند. در این مقاله، به بررسی ۱۰ بیماری شایع ناشی از عوارض آلودگی هوا و علت تنگی نفس خواهیم پرداخت. اگر در شهری آلوده زندگی می‌کنید حتما این مقاله را مطالعه کنید.

۱. آسم؛ شایع‌ترین عوارض آلودگی هوا

آلودگی هوا مهم‌ترین علت تنگی نفس شناخته می‌شود. البته علت تنگی نفس و آسم هنوز به‌طور قطعی شناخته نشده است، اما عوامل ژنتیکی و محیطی در بروز آن نقش دارند.

آسم یک بیماری مزمن است که راه‌های هوایی را ملتهب و تنگ می‌کند. این التهاب باعث می‌شود که راه‌های هوایی حساس‌تر شوند و به‌راحتی به محرک‌‌هایی مانند آلرژن‌ها (مثل گرده‌ها)، آلودگی هوا، وزش شدید باد یا تغییرات آب‌و‌هوایی واکنش نشان دهند. در حال حاضر انواع قرص برای ریه و تنگی نفس وجود دارد. از جمله این قرص‌ها می‌توان به نئوتادین، ایروکاست، ویرابکس و اکساتنت اشاره کرد.

۲. بیماری‌های قلبی عروقی؛ مهم‌ترین عوارض آلودگی هوا بر بدن

آلودگی هوا با افزایش خطر بیماری‌های قلبی از جمله حمله قلبی، سکته مغزی و نارسایی قلبی ارتباط مستقیم دارد. ذرات ریز موجود در هوا وارد ریه‌ها شده و باعث التهاب و آسیب به رگ‌های خونی می‌شوند. در نتیجه، فشار خون بالا رفته و خطر لخته شدن خون افزایش می‌یابد.

برای حفظ سلامت قلب و عروق، خوردن قرص B12 مفید است. پیش از مصرف این قرص بهتر است که با پزشک مشورت کرده و از نحوه مصرف قرص ویتامین b12 مطلع شوید.

۳. سرطان؛ تهدیدی جدی ناشی از آلودگی هوا

یکی از خطرناک‌ترین عوارض آلودگی هوا، ابتلا به سرطان است. ذرات ریز و آلاینده‌های موجود در هوا، به‌ویژه ذرات ناشی از سوختن سوخت‌های فسیلی، می‌توانند وارد ریه‌ها شده و به سلول‌های سالم آسیب برسانند. این آسیب‌ها در طول زمان به تغییرات ژنتیکی در سلول‌ها و در نهایت به رشد تومورهای سرطانی منجر می‌شوند.

اگرچه سرطان در هر اندامی از بدن رخ می‌دهد، اما ریه‌ها به‌دلیل تماس مستقیم با هوای آلوده، بیشترین آسیب را می‌بینند.

۴. اختلالات عصبی؛ از عوارض آلودگی هوا

آلودگی هوا نه فقط بر سلامت ریه‌ها، بلکه بر مغز نیز تأثیر می‌گذارد. مطالعات نشان داده‌اند که قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض هوای آلوده باعث افزایش خطر ابتلا به برخی از بیماری‌های عصبی می‌شود که در ادامه بررسی می‌کنیم.

• آلزایمر (زوال تدریجی مغز): بیماری آلزایمر که با از دست دادن حافظه و مشکلات شناختی همراه است، یکی از بیماری‌هایی است که آلودگی هوا روند پیشرفت آن را تسریع می‌کند. ذرات ریز موجود در هوا می‌توانند وارد مغز شده و به سلول‌های عصبی آسیب برسانند.
• پارکینسون (لرزش و اختلال در حرکت): بیماری پارکینسون نیز از جمله بیماری‌های عصبی است که ارتباط نزدیکی با آلودگی هوا دارد. این بیماری با اختلال در تولید دوپامین در مغز همراه است و باعث لرزش، سفتی عضلات و مشکلات حرکتی می‌شود. مطالعات نشان می‌دهند که آلودگی هوا باعث تشدید شدن این اختلال می‌شود.

البته هنوز تحقیقات بسیاری برای درک کامل مکانیسم اثر آلودگی هوا بر مغز در حال انجام است. اما به‌طور کلی، اعتقاد بر این است که ذرات ریز موجود در هوا می‌توانند از طریق جریان خون وارد مغز شده و باعث التهاب، استرس اکسیداتیو و آسیب به سلول‌های عصبی شوند.

۵. اختلالات گوارشی؛ خطر ابتلا به بیماری‌هایی مانند IBS

شاید تصور شود که آلودگی هوا فقط بر ریه‌ها و قلب تاثیر می‌گذارد، اما مطالعات نشان داده‌اند که این آلودگی بر دستگاه گوارش نیز تاثیرگذار است. افرادی که در مناطقی با آلودگی هوای بالا زندگی می‌کنند، بیشتر در معرض ابتلا به بیماری‌های گوارشی مانند سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS)، بیماری کرون و کولیت اولسراتیو هستند. این بیماری‌ها با علائمی مانند درد شکم، تغییر در عادات روده‌ای (اسهال یا یبوست)، نفخ و احساس ناراحتی شکمی همراه هستند.

۶. بیماری‌های کلیوی؛ تاثیر قرار گرفتن طولانی‌مدت در هوای آلوده

قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض هوای آلوده، به ویژه ذرات ریز و آلاینده‌ها، باعث بروز مشکلات مختلفی در کلیه‌ها می‌شود، از جمله:

• بیماری مزمن کلیوی: این بیماری به تدریج پیشرفت می‌کند و در نهایت منجر به نارسایی کلیه می‌شود. تجمع مواد سمی ناشی از آلودگی هوا در کلیه‌ها، باعث التهاب و آسیب به سلول‌های کلیوی شده و عملکرد آن‌ها را مختل می‌کند.
• آسیب حاد کلیوی: این نوع آسیب به کلیه‌ها معمولا ناگهانی رخ می‌دهد و ناشی از قرار گرفتن در معرض سطوح بسیار بالای آلودگی هواست. آسیب حاد کلیوی معمولا به‌دلیل کاهش جریان خون به کلیه‌ها یا آسیب مستقیم به سلول‌های کلیوی توسط مواد سمی ایجاد می‌شود.

در مراحل پیشرفته بیماری کلیوی، زمانی که کلیه‌ها دیگر قادر به انجام وظایف خود نباشند، بیمار نیاز به دیالیز پیدا می‌کند. دیالیز یک روش درمانی است که در آن خون از بدن خارج شده و با استفاده از دستگاه دیالیز تصفیه و سپس به بدن بازگردانده می‌شود.

۷. بیماری های کبدی؛‌ کبد چرب، هپاتیت و سیروز کبدی

مطالعات نشان داده‌اند که قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض هوای آلوده، به ویژه ذرات ریز و آلاینده‌ها، خطر ابتلا به بیماری‌های کبدی را افزایش می‌دهد. برخی از این بیماری‌ها عبارتند از:

• کبد چرب: تجمع بیش از حد چربی در سلول‌های کبدی، باعث بیماری کبد چرب می‌شود. آلودگی هوا نیز این فرآیند را تسریع کرده و به التهاب و آسیب کبدی منجر می‌شود.
• هپاتیت: هپاتیت به معنای التهاب کبد است و دلایل مختلفی مانند عفونت ویروسی، مصرف الکل و مواد شیمیایی منجر به بروز آن می‌شود. آلودگی هوا نیز به‌عنوان یک عامل تشدید کننده هپاتیت عمل می‌کند.
• سیروز کبدی: سیروز مرحله پیشرفته بیماری کبدی است که در آن بافت سالم کبد با بافت اسکار جایگزین می‌شود. آلودگی هوا روند پیشرفت سیروز را تسریع کرده و به نارسایی کبد منجر می‌شود.

علاوه‌بر آلودگی هوا، عوامل دیگری مانند چاقی، دیابت، مصرف الکل و برخی بیماری‌های ویروسی نیز خطر ابتلا به بیماری‌های کبدی را افزایش می‌دهند.

۸. بیماری‌های پوستی؛ تاثیر آلودگی هوا بر ظاهر انسان

آلودگی هوا، یکی از معضلات جدی عصر حاضر، نه فقط بر سلامت دستگاه تنفسی بلکه بر سلامت پوست ما نیز تاثیر دارد. مطالعات نشان می‌دهند که انواع مختلفی از بیماری‌های پوستی با آلودگی هوا ارتباط مستقیم دارند.

• اگزما: اگزما، یک بیماری که با خشکی، خارش و التهاب پوست همراه است و تحت تأثیر آلودگی هوا تشدید می‌شود. ذرات آلاینده موجود در هوا، با نفوذ به لایه‌های پوست، واکنش‌های التهابی را تحریک کرده و علائم اگزما را بدتر می‌کنند.
• پسوریازیس: پسوریازیس، بیماری خود ایمنی مزمنی که با ظاهر شدن لکه‌های قرمز و فلس‌دار روی پوست شناخته می‌شود، نیز تحت تأثیر آلودگی هوا بدتر می‌شود. آلاینده‌ها با تحریک سیستم ایمنی بدن، باعث تشدید این بیماری و افزایش شدت علائم آن می‌شوند.
  آکنه: آکنه، یکی از شایع‌ترین مشکلات پوستی است که با آلودگی هوا ارتباط نزدیکی دارد. ذرات آلوده موجود در هوا منافذ پوست را مسدود کرده و تولید چربی را افزایش می‌دهند که در نتیجه به ایجاد و تشدید جوش‌ها منجر می‌شود.

یکی از داروهای موثر برای حفظ سلامت و استحکام پوست، قرص آهن و ویتامین سی است. البته از مصرف خودسرانه این دارو پرهیز کرده و حتما پیش از مصرف با پزشک متخصص مشورت کنید.

۹. برونشیت؛ ابتلا به بیماری عفونی از مضرات آلودگی هوا

برونشیت یکی دیگر از بیماری های شایع مرتبط با آلودگی هوا است. این بیماری زمانی رخ می‌دهد که برونش‌ها یا راه‌های هوایی ملتهب و تحریک می‌شوند. این امر ناشی از قرار گرفتن در معرض محرک‌های هوا مانند دود، گرد و غبار یا بخارات شیمیایی است.

برونشیت همچنین ناشی از عفونت‌های ویروسی هم است. علائم برونشیت شامل سرفه، خس خس سینه، تنگی نفس و درد قفسه سینه است. برونشیت اغلب با داروهایی مانند گشادکننده‌های برونش و کورتیکواستروئیدها درمان می‌شود. در موارد شدید، ممکن است بستری شدن در بیمارستان ضروری باشد. برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری‌ها، به‌خصوص هنگامی‌که شاخص آلودگی بسیار بالا باشد، مصرف ویتامین سی بسیار مفید خواهد بود. در پاسخ به سوال قرص جوشان ویتامین c برای چی خوبه، باید بگوییم این دارو با کمک به تسریع روند بهبود زخم،کمک به رشد و ترمیم بافت‌ها، باعث تقویت سیستم ایمنی بدن می‌شود.

۱۰. بیماری انسدادی مزمن ریه؛ از خطرات آلودگی هوا

بیماری انسدادی مزمن ریه (COPD) یکی از بیماری های ریه  است که تنفس را سخت می‌کند. COPD ناشی از قرار گرفتن طولانی مدت در معرض ذرات مضر در هوا مانند دود خودروها یا گازهای سمی منتشر شده از کارخانه است. افراد مبتلا به COPD اغلب علائمی مانند تنگی نفس، خس خس سینه و سرفه را تجربه می‌کنند. در موارد شدیدتر، COPD باعث به‌خطر افتادن جان فرد می‌شود.

ویتامین‌های E و C؛ سپر دفاعی بدن در برابر آلودگی هوا

در دنیای آلوده امروز، تقویت سیستم ایمنی بدن بیش از هر زمان دیگری اهمیت دارد. ویتامین‌های E و C دو جنگجوی قدرتمند هستند که به بدن ما در مقابله با اثرات آلودگی هوا کمک می‌کنند. اگر در محیط‌های آلوده، زندگی یا کار می‌کنید، مصرف منظم میوه‌ها و سبزیجاتی مانند کرفس، اسفناج، گوجه فرنگی، مرکبات و کاهو را در برنامه غذایی خود بگنجانید.

این مواد غذایی سرشار از ویتامین C هستند که به‌عنوان یک آنتی‌اکسیدان قوی، رادیکال‌های آزاد مضر ناشی از آلودگی هوا را خنثی می‌کنند. همچنین، جوانه گندم، روغن‌های گیاهی، آجیل و سبزیجات با برگ سبز منابع غنی از ویتامین E هستند که به محافظت از سلول‌ها در برابر آسیب کمک می‌کنند. در سنین پایین‌تر در کنار مواد غذایی، قرص جوشان ویتامین c برای کودکان روشی جذاب و موثر برای تامین این ویتامین ضروری است.

برای کاهش عوارض ناشی از آلودگی هوا مراقب خود باشید

آلودگی هوا یک مشکل جدی جهانی است که به طیف وسیعی از بیماری‌ها منجر شده یا باعث تشدید شدن علائم بسیاری از بیماری‌ها می‌شود. بنابراین آگاهی از این بیماری‌ها و اقدام برای محافظت از خود در برابر آلودگی هوا بسیار مهم است. در نظر داشته باشید که مصرف برخی مکمل‌ها یا داروهای تقویتی به کند شدن روند بیماری‌ها کمک می‌کند؛ اما نمی‌تواند به‌طورحتم از بروز آن‌ها پیشگیری کند.