آنافیلاکسی چیست؛ علائم و راه های درمان آن

در دنیا بسیاری از افراد به مواد غذایی یا نیش حشرات و موارد بسیار دیگری آلرژی و حساسیت دارند؛ این افراد در مواجه با منبع آلرژی، بدنشان واکنش‌هایی نشان می‌دهند، به این واکنش در برابر آلرژی آنافیلاکسی می‌گویند. اثر این واکنش در بدن ابتدا با ترشح مواد شیمیایی از طریق سیستم ایمنی بدن شروع و در ادامه بر اثر پخش این مواد شیمیایی ممکن است فرد دچار افت فشار خون ناگهانی و تورم در نواحی مختلف بدن شود. علائم آنافیلاکسی معمولا شامل تورم و خارش، کهیر، تنگی نفس، درد شکم، و حتی از دست دادن هوشیاری است. در این مقاله بیشتر در مورد آنافیلاکسی و علائم آن می‌پردازیم.

آنافیلاکسی؛ واکنش در برابر آلرژی‌ها

آنافیلاکسی یک واکنش آلرژی شدید و سریع است که زندگی فرد را تهدید می‌کند. این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که بدن به شدت به یک آلرژن مانند نیش حشرات، برخی داروها یا مواد غذایی خاص واکنش نشان می‌دهد. بر اثر این واکنش، سیستم ایمنی بدن مواد شیمیایی فراوانی ترشح می‌کند که به افت ناگهانی فشار خون، تنگی نفس و تورم در نواحی مختلف بدن منجر می‌شود.

علائم آنافیلاکسی تورم و خارش، کهیر، تنگی نفس، درد شکم، و حتی از دست دادن هوشیاری است. آنافیلاکسی یک وضعیت اورژانسی تلقی می‌شود که فرد نیاز به درمان فوری دارد. همچنین افرادی که سابقه آنافیلاکسی دارند، باید از تماس با آلرژن‌ها پرهیز کنند و همواره اپی‌نفرین همراه داشته باشند.

علائم آنافیلاکسی؛ واکنش سیستم ایمنی بدن به آلرژی

نافیلاکسی یک واکنش آلرژیک شدید و بالقوه کشنده است که بر اثر قرار گرفتن در معرض آلرژی‌ها رخ می‌دهد. این واکنش به سرعت پیشرفت کرده و علائمی از جمله تنگی نفس، افت فشار خون، کهیر و مشکلات گوارشی دارد؛ این موارد از جمله علائم الرژی در کودکان نیز محسوب می‌شود. شناسایی سریع و درمان فوری این علائم برای نجات زندگی فرد حیاتی است. در این قسمت علائم این واکنش را بررسی می‌کنیم.

تنگی نفس؛ سفت شدن قفسه سینه

در آنافیلاکسی، سیستم ایمنی بدن به سرعت ماده‌ای به نام هیستامین و سایر واسطه‌های شیمیایی را آزاد می‌کند که موجب انقباض راه‌های هوایی و سفت شدن عضلات قفسه سینه می‌شود. این امر می‌تواند به شدت تنفس را مختل کند و فرد ممکن است احساس خفگی و عدم دریافت هوای کافی داشته باشد. گاهی اوقات، صدای خس‌خس در هنگام تنفس نیز شنیده می‌شود.

این وضعیت به سرعت پیشرفت می‌کند و در موارد شدید، قطع تنفس و کاهش اکسیژن‌رسانی به اندام‌ها را به دنبال دارد. در این مواقع معمولا پزشکان برای فرد شربت کتوتیفن تجویز می‌کنند. این شربت برای آسم ناشی از آلرژی بسیار مفید عمل می‌کند.

تورم؛ خارش در نواحی مختلف بدن

از علائم شایع در آنافیلاکسی، تورم شدید و دلیل خارش بدن در نواحی مختلف است. نقاطی که بیشتر در بدن درگیر این علائم می‌شوند شامل لب‌ها، زبان، و گلو هستند. این تورم یکی از علت تنگی نفس نیز هست چرا که گاهی منجر به مسدود شدن راه‌های تنفسی در ریه می‌شود. همچنین ممکن است روی دست‌ها، پاها و دیگر نواحی پوست کهیر‌هایی به شکل برجستگی‌های قرمز و خارش‌دار ظاهر شوند. این واکنش پوستی یکی از علائم شایع آنافیلاکسی است و معمولاً سریع اتفاق می‌افتد.

علائم گوارشی؛  تهوع، استفراغ و درد شکم

در برخی موارد، واکنش آلرژیک به دستگاه گوارش نیز تأثیر می‌گذارد و باعث تهوع، استفراغ و درد شکم می‌شود. این علائم گوارشی ممکن است به دلیل انقباض شدید عضلات معده و روده رخ دهند و معمولاً در مواردی که آلرژی از طریق غذا وارد بدن شده باشد، بیشتر دیده می‌شود. این علائم با سرعت ظاهر می‌شوند و اگر آنافیلاکسی به موقع درمان نشود، شدت می‌یابند.

افت فشار خون و کند یا تند شدن ضربان قلب هم از دیگر علائم مهم آنافیلاکسی محسوب می‌شود. در صورت دیدن این علائم در هنگام مصرف یا مواجه شدن با مواد آلرژی زا سریعا با اورژانس تماس یا به نزدیک‌ترین بیمارستان موجود مراجعه کنید.

راهکار‌های درمان آنافیلاکسی

نافیلاکسی یک وضعیت اورژانسی است که نیاز به درمان فوری دارد تا از پیشرفت علائم و خطرات احتمالی جلوگیری شود. درمان اصلی آن شامل تزریق سریع اپی‌نفرین است، اما پس از آن باید اقدامات حمایتی بیشتری انجام شود تا علائم کنترل و بیمار بهبود یابد برای مثال در واکنش به آلرژی، علائم کهیر در کودکان را داریم که باید در این زمان از داروهای آنتی هیستامین برای کودکان استفاده کنیم. این اقدامات می‌توانند از مداخله‌های دارویی تا نظارت و مراقبت‌های بیمارستانی را شامل شوند.

• درمان حمایتی بعد از اپی‌نفرین: بعد از تزریق این دارو بیمار احتیاج به مراقبت‌های بیشتری دارد تا کاملا این واکنش برطرف شود. یکی از این اقدامات تأمین اکسیژن است تا علائم تنگی نفس در بیمار کاهش پیدا کند. تجویز دارو‌هایی مانند قرص برای تنگی نفس عصبی هم از عوامل کنترل تنفس این بیماران محسوب می‌شود.
• مصرف و تجویز دارو های کنترل علائم آنافیلاکسی: در چنین مواقعی در بیمارستان‌ها برای کنترل واکنش‌های آلرژی از داروهایی که حاوی آنتی‌هیستامین و کورتیکواستروئید هستند توصیه می‌شود. در نسخه این بیماران معمولا شما دارویی با نام نئوتادین می‌بیندید. در جواب سوال قرص نئوتادین برای چیست باید گفت دارویی از خانواده آنتی هیستامین است که در درمان علائم آلرژی مانند کهیر مورد استفاده قرار می‌گیرد.

مراجعه به بیمارستان در این مواقع کاملا ضروری است و عدم توجه به عوارض آلرژی در مواردی باعث مرگ فرد خواهد شد. همچنین داشتن اطلاعات جامع و کافی نسبت به مواردی که در بدن شما بروز آنافیلاکسی می‌کند و به آن‌ها حساسیت دارید از اقدامات پیشگیری این واکنش است. مصرف برخی دارو‌ها برای سنین مختلف است برای مثال در جواب سوال شربت سیتریزین برای چی خوبه باید گفت این شربت نوعی آنتی هیستامین برای رفع و کنترل علائم حساسیت در کودکان است که توسط پزشک تجویز می‌شود.

نکات کلیدی در هنگام آنافیلاکسی

آنافیلاکسی یک واکنش آلرژیک شدید و ناگهانی است که به سرعت پیشرفت کرده و حتی جان فرد را تهدید می‌کند. این واکنش معمولاً در مواجهه با آلرژی‌هایی مانند نیش حشرات، برخی غذاها مثل بادام‌زمینی، صدف و لبنیات، داروها مانند پنی‌سیلین، یا حتی عوامل محیطی خاص رخ می‌دهد. علائم آنافیلاکسی شامل تنگی نفس، کاهش فشار خون، کهیر، تورم در نواحی مختلف بدن و احساس سرگیجه است. در صورت بروز این علائم، تزریق اپی‌نفرین به عنوان اولین و مهمترین درمان توصیه می‌شود و بیمار باید سریعاً به اورژانس منتقل شود.

برای پیشگیری از آنافیلاکسی، شناسایی آلرژ‌ی‌های احتمالی و پرهیز از تماس با آن‌ها ضروری است. افرادی که سابقه آنافیلاکسی دارند، باید همیشه یک قلم خودکار اپی‌نفرین همراه داشته باشند و استفاده از آن را بیاموزند. همچنین، آگاهی اطرافیان از این موضوع و دانستن نحوه کمک در شرایط اضطراری می‌تواند به نجات جان بیمار کمک کند. علاوه ‌بر این، مراجعه به پزشک برای دریافت مشاوره و آزمایش‌های تشخیصی می‌تواند به شناسایی دقیق آلرژن‌ها و تدوین برنامه‌ای برای جلوگیری از مواجهه با آن‌ها کمک کند.