افسردگی بعد از زایمان چقدر طول می‌کشد و چگونه درمان می‌شود؟

براساس تحقیق دانشگاه Johns Hopkins حدود ۲۵ درصد از زنان، ۳ سال پس از تولد فرزندشان هنوز با افسردگی بعد از زایمان دست‌وپنجه نرم می‌کنند. این آمار نشان می‌دهد افسردگی بعد از زایمان برای بسیاری از مادران مشکلی کوتاه‌مدت نیست و اگر خیلی سریع درمان نشود، تا سال‌ها ادامه پیدا می‌کند. 

این مشکل معمولا به‌دلیل عوامل مختلفی مثل افت شدید هورمون‌ها، کمبود خواب، استرس‌ و سابقه اختلال‌های خلقی به‌وجود می‌آید. با‌این‌حال، افسردگی بعد از زایمان درصورت تشخیص زودهنگام، با روان‌درمانی یا مصرف دارو درمان می‌شود. در ادامه این مقاله مدت‌زمان افسردگی بعد از زایمان، تفاوت این اختلال با بیبی بلوز و روش‌های درمان آن را توضیح می‌دهیم. 

تفاوت بیبی بلوز و افسردگی پس از زایمان

بعد از زایمان به‌دلیل تغییر هورمونی شدید، خلق‌وخوی مادران برای مدتی کوتاه تغییر می‌کند. بسیاری از مادران این نشانه‌ها را با افسردگی بعد از زایمان اشتباه می‌گیرند؛ در‌حالی‌که این موضوع نشان‌دهنده اختلال «بیبی بلوز» است و با افسردگی فرق دارد. 

بیبی بلوز حالتی شایع و کوتاه‌مدت پس از زایمان است که برای حدود ۵۰ تا ۸۵ درصد مادران، در روزهای سوم تا دهم بعد از زایمان به‌وجود می‌آید. این مشکل معمولا نیاز به درمان پزشکی ندارد و خود‌به‌خود تا نهایتا ۲ هفته برطرف می‌شود. این وضعیت به‌دلیل تغییرات شدید هورمونی پس از زایمان است و به‌همراه نوسان خلقی، گریه‌های بدون دلیل، اضطراب و احساس غم خفیف خودش را نشان می‌دهد.

بااین‌حال دیپریشن بعد از زایمان در دسته اختلالات افسردگی قرار می‌گیرد و بسیاری از علائم آن با اختلال افسردگی ماژور مشابه است. فقط حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد از مادران بعد از زایمان دچار افسردگی می‌شوند. این اختلال معمولا از چند هفته بعد از تولد شروع می‌شود، ولی اگر به فکر درمان آن نباشید، سال‌ها باقی می‌ماند. علائم افسردگی بعد زایمان شامل موارد زیر می‌شوند: 

• غم عمیق
• اضطراب شدید
• احساس گناه یا بی‌ارزشی
• مشکل خواب
• تغییر اشتها
• اختلال تمرکز
• مشکل در ایجاد پیوند عاطفی با نوزاد 

گاهی افسردگی بعد از زایمان خیلی شدید می‌شود و در موارد نادر (درصورت درمان نشدن بیماری) مادر به فکر آسیب به خود و یا کودک می‌افتد. حال که با تفاوت افسردگی بعد از زایمان به‌عنوان اختلالی جدی و بیبی بلوز آشنا شدید، در ادامه بررسی می‌کنیم که افسردگی بعد از زایمان از چه زمانی شروع می‌شود و چقدر طول می‌کشد. 

افسردگی بعد از زایمان تا چه زمانی طول می‌کشد؟

به‌طور‌کلی نمی‌توان مدت‌زمانی مشخص برای افسردگی بعد از زایمان در نظر گرفت؛ چون این اختلال بسته به شدت علائم، زمان شروع، روش درمان و شرایط روحی و روانی هر فرد بین چند ماه تا چند سال (در صورت درمان نشدن حتی گاهی ۳ سال) طول می‌کشد. مهم‌ترین عامل تاثیرگذار روی مدت‌زمان افسردگی بعد از زایمان، تشخیص و درمان به‌موقع این اختلال است. 

توجه کنید که اگر علائم افسردگی بیشتر از ۲ هفته ادامه پیدا کند، دیگر بیبی بلوز محسوب نمی‌شود و افسردگی است.  

افسردگی پس از زایمان چه زمانی شروع می‌شود؟

افسردگی معمولا بین ۴ تا ۶ هفته بعد از زایمان شروع می‌شود. بااین‌حال شروع این اختلال محدود به هفته‌های اول نیست؛ چون افسردگی می‌تواند تا ۱۲ ماه اول پس از زایمان ظاهر شود. البته برخی از خانم‌ها اولین نشانه‌های خفیف افسردگی را در دوران بارداری هم تجربه می‌کنند. 

با‌توجه‌به این موضوع اگرچه زمان معمولی شروع اختلال افسردگی چند هفته اول پس از به دنیا آمدن نوزاد است؛ اما مادر باید حدودا یک سال بعد از زایمان همه علائم افسردگی را زیر نظر داشته باشد تا درصورت شروع این اختلال، به‌سرعت برای درمان آن اقدام کند.

دلایل طولانی شدن افسردگی پس از زایمان

براساس مطالعه سایت NIH، حدود ۵ درصد از مادران، ۳ سال بعد از تولد نوزاد، همچنان علائم افسردگی را دارند. دلیل طولانی شدن این اختلال مجموعه‌ای از عوامل زیستی و روانی است که در ادامه بررسی می‌کنیم. 

• تغییرات هورمونی شدید بعد از زایمان: پایین آمدن ناگهانی استروژن و پروژسترون در ۴۸ ساعت اول بعد از زایمان، باعث بروز افسردگی طولانی‌مدت می‌شود.
• سابقه اختلال روحی: خانم‌هایی که قبل از بارداری، افسردگی یا اختلال دوقطبی داشته‌اند، بیشتر در معرض افسردگی طولانی‌مدت بعد از زایمان هستند. 
• مشکل زناشویی: حمایت کم خانواده و مشکل زناشویی از عوامل موثر بر طولانی شدن افسردگی بعد از زایمان هستند. 
• استرس در دوران بارداری یا نزدیک زایمان: شرایط استرس‌زا (مانند مشکل مالی، بیماری یا دعوای خانوادگی) نزدیک زایمان، خطر افسردگی بعد از تولد فرزند را افزایش می‌دهد. 
• کمبود خواب: یکی از مهم‌ترین دلایل طولانی شدن افسردگی بعد از تولد نوزاد، کمبود خواب است؛ به‌ویژه در ماه‌های اول که مادر خواب منظم و کافی ندارد.
• مشکل پزشکی: بیماری‌هایی مانند کم‌کاری تیروئید یا کم‌خونی (اگر کنترل نشوند) باعث تشدید افسردگی بعد از زایمان می‌شوند. 
• تشخیص دیرهنگام: اگر به‌موقع و سریع برای درمان افسردگی به پزشک مراجعه نکنید، روند درمان سخت‌تر می‌شود و افسردگی برای مدت طولانی باقی می‌ماند.

علاوه‌بر همه این موارد، کمبود برخی ویتامین‌ها (مثل D یا B کمپلکس) نیز باعث استرس می‌شوند. سطح استرس بالا، افسردگی بعد از زایمان را تشدید می‌کند؛ بنابراین حتما بدانید که کمبود چه ویتامینی باعث استرس می شود و هم در دوران حاملگی و هم بعد از زایمان، زیر نظر پزشک از مکمل‌های مناسب استفاده کنید.

درمان افسردگی بعد از زایمان؛ مصرف دارو و روان‌درمانی

افسردگی پس از زایمان قابل‌درمان است و هرچه زودتر برای درمان اقدام کنید، بیماری شما سریع‌تر از بین می‌رود. برای درمان این اختلال روش‌های مختلف مانند روان‌درمانی و مصرف انواع قرص اعصاب و افسردگی زیر نظر دکتر وجود دارد. در ادامه این روش‌ها را کامل بررسی می‌کنیم. 

روان‌درمانی؛ مهم‌ترین مرحله درمان افسردگی بعد از زایمان

روان‌درمانی یکی از مهم‌ترین و موثرترین روش‌های درمان افسردگی پس از زایمان است و اولین قدم در مسیر درمان این اختلال محسوب می‌شود. مادر در روان‌درمانی افکار منفی، احساسات و تجربه‌های سخت خود را بازگو می‌کند و با کمک روان‌درمانگر در مسیر بهبودی پیش می‌رود. 

اگر در مراحل اولیه افسردگی پس از زایمان به پزشک مراجعه کنید، روان‌درمانی حال شما را بهتر می‌کند و معمولا نیازی به مصرف دارو‌های افسردگی نیست. با‌این‌حال گاهی روان‌درمانگر برایتان داروهای مکمل برای بهبود خلق‌و‌خو و تنظیم خواب تجویز می‌کند. یکی از بهترین داروها در این زمینه، سافت ژل سی بی دی است. این دارو روی گیرنده‌های سروتونین و دوپامین تاثیر می‌گذارد و به تنظیم حالت‌های روحی و کاهش اضطراب کمک می‌کند. 

مصرف داروی برای درمان و کنترل افسردگی بعد از زایمان

اگر علائم افسردگی خیلی شدید باشند و حالت روحی مادر با روان‌درمانی بهتر نشود، پزشک دارو تجویز می‌کند. رایج‌ترین داروهای ضد‌افسردگی، SSRIs هستند که سرترالین و فلوکستین در این دسته قرار دارند‌. در بسیاری از موارد مصرف این دارو در دوره شیردهی بی‌خطر است؛ با‌این‌حال باید حتما درباره عوارض فلوکستین ۱۰ با پزشک خود مشورت کنید و در دوران شیردهی هیچ‌گونه دارویی بدون نظر پزشک نخورید.

توجه کنید که اثر داروهای ضدافسردگی معمولا ۳ تا ۴ هفته بعد از مصرف، کم‌کم خودشان را نشان می‌دهند؛ بنابراین اصلا این داروها را ناگهانی قطع نکنید، چون علائم افسردگی به‌سرعت برمی‌گردد. باید حتما برای قطع دارو زیر نظر دکتر باشید. 

حمایت خانواده و تغییر سبک زندگی برای درمان افسردگی بعد از تولد نوزاد

بسیاری از خانواده‌ها به حمایت روحی از مادر بعد از زایمان توجه نمی‌کنند؛ اما این کار برای بهبود افسردگی خیلی مهم است. برای کمک به مادر حتما کارهای خانه را تقسیم کنید و اجازه مراقبت از نوزاد را به دیگران هم بدهید. همنشینی با دوستان و خانواده و داشتن فعالیت بدنی خیلی ملایم به کاهش فشار روانی مادر کمک می‌کند و در روند بهبود افسردگی بسیار موثر است. 

پیشگیری از افسردگی بعد از زایمان در مادران پرخطر

برخی مادران به‌دلیل سابقه بیماری، بیشتر در معرض افسردگی بعد از زایمان قرار دارند. اگر سابقه افسردگی یا بیماری دوقطبی دارید، باید در دوران بارداری و قبل از زایمان، با پزشک خود در میان بگذارید‌‌. در این شرایط معمولا پزشک زنان، شما را به روان‌درمانگر ارجاع می‌دهد تا کارهای لازم برای جلوگیری از افسردگی را انجام دهید. 

درمان افسردگی بعد از زایمان با تشخیص زودهنگام و طبق دستور پزشک 

در این مقاله مدت‌زمان ماندگاری افسردگی بعد از زایمان را به‌صورت‌کامل بررسی کردیم. به‌طورکلی نمی‌توان زمانی مشخص و دقیق برای این موضوع در نظر گرفت، چون مدت افسردگی بعد از زایمان به زمان شروع، روش درمان و شرایط روحی هر فرد بستگی دارد. بااین‌حال هرچه زودتر برای درمان این اختلال به پزشک مراجعه کنید، روند بهبودی شما سریع‌تر و آسان‌تر پیش می‌رود. در مراحل اولیه افسردگی بعد از زایمان، معمولا روان‌درمانی کافی است؛ اما اگر این درمان جواب ندهد، باید زیر نظر پزشک دارو مصرف کنید. 

شرکت پخش دارویی آدوراطب نقشی بسیار مهم در دسترسی شما به انواع داروها و مکمل‌ها دارد. این شرکت بیشتر از ۱۵ سال است که به‌عنوان پخش سراسری گروه کوبل دارو فعالیت می‌کند و در طی سال‌های فعالیتش، محصولات برندهایی مانند دکتر عبیدی، نستله و آسترازنکا را‌ به بیش از ۱۵ هزار داروخانه در سراسر کشور پخش کرده است.