علت ترش شدن دهان؛ از مشکلات گوارشی تا عادات غذایی نادرست

اگر بعد از غذا خوردن، خوابیدن یا در دوران بارداری، احساس ترشی در دهان خود دارید، اولین قدم برای درمان این مشکل، شناخت دلیل آن است. گاهی این مزه ناخوشایند به‌دلیل برگشت اسید معده ایجاد می‌شود، گاهی هم تغییرات هورمونی دوران بارداری یا حتی کمبود مواد معدنی و ویتامین‌ها باعث بدمزه شدن دهان می‌شوند. در ادامه این مقاله به شما می‌گوییم که ترش شدن دهان نشانه چیست تا سریع برای درمان مشکل خود اقدام کنید.

رفلاکس معده؛ شایع‌ترین علت ترش شدن دهان

بین مری و معده دریچه‌ای عضلانی به نام اسفنکتر تحتانی مری (LES) وجود دارد. این دریچه بعد از ورود غذا به معده بسته می‌شود تا محتویات معده به سمت مری برنگردند؛ اما اگر مبتلا به رفلاکس باشید، این دریچه به‌درستی عمل نمی‌کند. در نتیجه بخشی از اسید معده یا غذای نیمه‌هضم‌شده وارد مری می‌شوند. اسید معده مزه‌ای ترش، تلخ و فلزی‌مانند در دهان ایجاد می‌کند. اگر می‌پرسید که علت رفلاکس معده چیست؟ باید بگوییم این مشکل به‌دلیل پرخوری، مصرف غذاهای چرب و تند و ضعف عضله‌های مری به‌وجود می‌آید. با انجام کارهای زیر، ترش شدن دهان به دلیل رفلاکس معده کاهش پیدا می‌کند:

• خوردن وعده‌های کوچک‌تر: به‌جای سه وعده سنگین، پنج یا شش وعده سبک مصرف کنید.
• دراز نکشیدن بلافاصله بعد از غذا: علت ترش شدن دهان بعد از خوردن غذا، بازگشت اسید معده به مری است؛ بنابراین حداقل ۲ تا ۳ ساعت بعد از غذا صبر کنید و سپس دراز بکشید. 
• بالا بردن سر هنگام خواب: از‌آن‌جایی‌که علت ترش شدن دهان هنگام خواب، رفلاکس است؛ هنگام خواب چندین بالش زیر سر خودتان قرار دهید تا اسید معده وارد مری نشود.
• پرهیز از غذاهای محرک: غذاهایی مثل فست‌فودها، غذاهای تند و چرب، نوشابه، قهوه و شکلات مصرف نکنید. 
• کاهش وزن: حتی چند کیلو کاهش وزن، فشار روی معده را کم می‌کند و مانع رفلاکس می‌شود. 

اگر بیشتر از ۲ بار در هفته دچار ترش شدن دهان به‌همراه سوزش معده می‌شوید؛ به پزشک مراجعه کنید.  در این شرایط معمولا پزشک برایتان داروهای گوارشی مانند قرص فورایز تجویز می‌کند. این دارو در درمان التهاب و زخم مری (ازوفاژیت اروزیو) به‌دلیل رفلاکس معده موثر است. 

میکروب و زخم معده از عوامل پنهانی ترش شدن دهان هستند

میکروب معده (هلیکوباکتر پیلوری) باعث تغییر در تعادل اسید و تحریک دیواره معده می‌شود و حتی گاهی زخم معده به‌وجود می‌آورد. اگر تعادل اسید معده شما برهم بخورد، دچار رفلاکس (بازگشت اسید معده به مری) می‌شوید و طعمی تلخ و ترش‌مانند در دهان خود حس می‌کنید. اگر علاوه‌بر ترش شدن دهان، احساس درد، سوزش معده، تهوع و بی‌اشتهایی دارید، به پزشک مراجعه کنید و آزمایش برای تشخیص میکروب معده انجام بدهید. اگر  علت ترش شدن دهان شما، هلیکوباکتر پیلوری باشد، باید داروی مناسب مصرف کنید تا این مشکل برطرف شود.

اگر میکروب معده برطرف نشود، به‌مرورزمان باعث مشکلات جدی‌تر و حتی زخم معده می‌شود. شما باید بدانید که علائم زخم معده چیست و به‌موقع برای درمان این بیماری اقدام کنید. اگر سوءهاضمه دارید، وزن شما بدون دلیل کاهش پیدا کرده است، اشتهایتان را از دست داده‌اید یا در استفراغ و مدفوع خود خون مشاهده کرده‌اید، باید برای تشخیص زخم معده پیش پزشک بروید. 

مشکلات دهان و دندان باعث ترش شدن مزه دهان می‌‎شوند

گاهی اوقات دلیل ترش شدن یا بدمزه شدن دهان، اصلا به معده یا گوارش ربطی ندارد؛ بلکه به خود دهان و دندان برمی‌گردد. دهان شما به‌طورمستقیم با حس چشایی ارتباط دارد؛ بنابراین هرگونه عفونت و التهاب باعث برهم خوردن تعادل طبیعی محیط دهان می‌شود. برای مثال اگر بزاق کم ترشح شود یا تعداد باکتری‌ها افزایش پیدا کنند؛ محیط دهان اسیدی‌تر می‌شود و شما مزه ترش در دهان خود حس می‌کنید. در ادامه شایع‌ترین مشکلات دهانی که باعث ترش شدن دهان می‌شوند را به شما می‌گوییم: 

• مسواک نزدن: اگر به‌طورمرتب از مسواک و نخ دندان استفاده نکنید، باکتری‌ها روی دندان و لثه تجمع پیدا می‌کنند. این موضوع باعث پوسیدگی دندان یا حتی بیماری‌های لثه می‌شود. باکتری‌ها علاوه‌بر ایجاد بوی بد، مزه دهان را تلخ و ترش می‌کنند. 
• بیماری‌های لثه: عفونت لثه، آبسه دندان یا حتی بیرون آمدن دندان عقل طعم دهان را تغییر می‌دهند. 
• خشکی دهان: بزاق نقشی بسیار مهم در شست‌وشوی دهان، کاهش رشد باکتری‌ها و متعادل کردن حالت اسیدی دارد. وقتی دهان خشک می‌شود (مثلا به دلیل کم‌آبی بدن، مصرف داروها یا تنفس با دهان در خواب) رشد باکتری‌ها افزایش پیدا می‌کنند و شما مزه‌ای ترش در دهان خود حس می‌کنید. 

براساس این عوامل، اسیدی شدن دهان به‎‌دلیل باکتری با اسید معده متفاوت است؛ چون منشأ آن در خود دهان است و به دلیل کاهش بزاق و رشد باکتری‌ها رخ می‌دهد. اگر علاوه‌بر ترش شدن دهان، علائمی مثل خونریزی لثه، دندان‌درد یا خشکی شدید دهان داشتید، به پزشک مراجعه کنید. 

مصرف برخی داروها و مکمل‌ها باعث ترش شدن دهان می‌شوند

بسیاری از داروها بر گیرنده‌های چشایی و بزاق دهان تاثیر می‌گذارند و باعث ایجاد طعمی ترش، تلخ یا فلزی‌مانند در دهان می‌شوند. علاوه‌بر این، برخی داروها مزه تلخ و فلزی دارند و وقتی با بزاق دهان ترکیب می‌شوند، شما این مزه را حس می‌کنید. در ادامه داروهایی که مزه دهان را تغییر می‌دهند، به شما می‌گوییم: 

• داروهای ضداسید و رفلاکس معده: برخی داروهای مهارکننده اسید (مثل مهارکننده‌های پمپ پروتون یا بلوک‌کننده‌های H2) با تغییر محیط اسیدی معده و مری، مزه دهان را تغییر می‌دهند. 
• آنتی‌بیوتیک‌ها: داروهایی مانند مترونیدازول، تتراسایکلین، آمپی‌سیلین و کوتریموکسازول مزه فلزی یا ترش در دهان ایجاد می‌کنند، چون ترکیبات این داروها از طریق بزاق دفع می‌شود.
• داروهای قلبی و فشارخون: داروهایی مثل دیورتیک‌ها (داروهای ادرارآور)، استاتین‌ها، داروهای ضدآریتمی و مهارکننده‌های ACE با تغییر در عملکرد گیرنده‌های چشایی، باعث تغییر مزه دهان می‌شوند.
• داروهای اعصاب و روان: برخی داروهای ضدافسردگی، ضداضطراب، پارکینسون، میگرن و شل‌کننده‌های عضلانی گیرنده‌های عصبی مرتبط با چشایی را تحت تأثیر قرار می‌دهند و شما مزه‌ای تلخ در دهان حس می‌کنید. 
• مکمل‌ها و ویتامین‌ها: مکمل‌های آهن، روی، مولتی‌ویتامین‌ها (مخصوصا مکمل‌های دوران بارداری)، مس و کروم طعم فلزی یا ترش در دهان ایجاد می‌کنند.

اگر طعم تلخ و ترش دهان شما بعد از مصرف این داروها خیلی شدید و غیرقابل‌تحمل بود، به پزشک خود اطلاع دهید و اصلا سرخود دارو را قطع نکنید. مثلا اگر مشکل معده و دستگاه گوارش دارید، پزشک انواع مشابه داروی تقویت دستگاه گوارش و کاهش علائم رفلاکس برای شما تجویز می‌کند که عوارض جانبی مثل ترش شدن دهان نداشته باشند.

کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی؛ رایج‌ترین علت ترش شدن مزه دهان

مواد معدنی و ویتامین‌ها نقشی کلیدی در عملکرد سلول‌های گیرنده‌ چشایی دارند. وقتی بدن شما دچار کمبود ویتامین و مواد معدنی می‌شود، گیرنده‌های چشایی مزه‌ها را درک نمی‌کنند و شما احساس تلخی و ترشی در دهان خود دارید. ویتامین‌های زیر روی تغییر مزه دهان تاثیر می‌گذارند: 

• روی: روی برای عملکرد صحیح گیرنده‌های چشایی ضروری است و وقتی سطح آن در بدن شما کاهش پیدا می‌کند، مزه‌ها را به‌درستی حس نمی‌کنید. 
• ویتامین B12: این ویتامین روی سیستم عصبی شما تاثیر می‌گذارد و کمبود آن باعث بی‌حسی زبان، التهاب و تغییر در مزه‌ها می‌شود.

اگر علاوه‌بر ترشی دهان، علائمی مثل ریزش مو، ضعف، خستگی یا کم‌خونی هم داشتید، احتمالا ویتامین‌های بدن شما کم هستند و باید زیر نظر پزشک مکمل مصرف کنید.

ترش شدن دهان در بارداری به‌دلیل تغییر هورمونی بسیار شایع است

تغییرات هورمونی در دوره بارداری باعث تلخ یا ترش شدن دهان می‌شوند. این موضوع به‌ویژه در سه‌ماهه اول به‌دلیل افزایش هورمون‌های استروژن و پروژسترون رخ می‌دهد. این موضوع خطری ندارد و معمولا با گذشت زمان و ورود به سه‎ماهه دوم خودبه ‎خود برطرف می‌شود. با‎این‎حال بهتر است برای سلامت خود و جنین، درباره علت ترش شدن دهان و حالت تهوع در دوران بارداری با پزشک مشورت کنید.

شناخت علت ترش شدن دهان و درمان مشکل با معاینه پزشک متخصص

در این مقاله به‌صورت‌کامل بررسی کردیم که ترش شدن مزه دهان نشانه چیست. این مشکل گاهی به‌دلیل بیماری‌های گوارشی مانند رفلاکس، میکروب هلیکوباکتر پیلوری و زخم معده به‌وجود می‌آید؛ گاهی هم به‌دلیل مصرف برخی داروهای خاص یا کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی است. اگر به‌صورت‌مداوم دچار ترش شدن دهان می‌شوید، برای تشخیص علت بیماری حتما با پزشک مشورت کنید و زیر نظر او داروی مناسب بخورید. 

آدوراطب به‌عنوان شرکت پخش دارویی گروه کوبل با بیش از ۱۵ سال سابقه فعالیت، دسترسی شما به انواع داروها و مکمل‌ها را آسان‌تر کرده است. این شرکت به بیش از ۱۵ هزار داروخانه و مرکز درمانی در سراسر کشور، محصولات برندهای معتبر مثل دکتر عبیدی، نستله، آسترازنکا و روش را به‌صورت مویرگی پخش می‌کند.