علت خارش بدن؛ راه‌های تسکین و درمان خارش بدن

خارش بدن، اگرچه در نگاه اول ساده و گذرا به‌نظر می‌رسد، اما گاهی ممکن است نشانه‌ای از یک اختلال پنهان در بدن باشد! از کم‌آبی پوست گرفته تا واکنش‌های آلرژیک، عفونت‌ها یا حتی بیماری‌های سیستمیک را می‌توان علت خارش بدن دانست.

برای درمان خارش سریع بدن آنچه اهمیت دارد، درک صحیح از منشاء این حس ناخوشایند و یافتن راهکارهای موثر برای کنترل آن است. در این مقاله، به بررسی دقیق دلیل خارش بدن، زمان‌های نگران‌کننده و راه‌های تسکین و درمان آن می‌پردازیم تا اقدامات لازم به‌منظور مدیریت خارش بدن توسط شما صورت گیرد.

خارش تمام بدن نشانه چیست؟ خشکی پوست

خشکی پوست به‌ویژه در فصول سرد سال، در مناطق خشک و میان افراد مسن یکی از شایع‌ترین دلایل خارش بدن است. در این حالت، لایه سطحی پوست رطوبت کافی را از دست می‌دهد و سد محافظتی آن دچار اختلال می‌شود. این اتفاق باعث تحریک پایانه‌های عصبی پوست و ایجاد خارش می‌شود؛ خارش‌هایی که معمولا بدون جوش، دانه یا ضایعه قابل‌مشاهده هستند، اما آزاردهنده و مداوم‌اند. البته در برخی افراد که پوست حساس‌تری دارند ممکن است اگزما پوستی نیز ایجاد شود.

در بیشتر موارد، عوامل ساده‌ای مانند استحمام بیش‌ازحد با آب داغ، استفاده از صابون‌های قوی، یا قرار گرفتن در محیط‌های خشک و گرم نیز زمینه‌ساز این مشکل خواهند بود. برای رفع این نوع خارش، توصیه می‌شود به‌صورت‌منظم از مرطوب‌کننده‌های فاقد عطر و شوینده‌های ملایم استفاده کنید.

آلرژی یا حساسیت؛ علت خارش شدید بدن

در واکنش‌های آلرژیک سیستم ایمنی بدن نسبت به یک ماده‌ بی‌ضرر، مانند غذایی خاص، دارو، یا حتی مواد شوینده، واکنش غیرطبیعی نشان می‌دهد و این واکنش به شکل خارش، کهیر، یا التهاب‌های پوستی بروز می‌کند. خارش ناشی از آلرژی معمولا با علائم دیگری مانند قرمزی پوست، برجستگی‌های خارش‌دار (کهیر)، یا در موارد شدیدتر، تورم صورت و مشکلات تنفسی همراه است.

آلرژی‌های غذایی، دارویی و تماسی (مثلا به فلزات یا مواد آرایشی) از مهم‌ترین انواع حساسیت‌هایی هستند که باعث خارش کل بدن می‌شوند. درمان خارش سریع بدن در این صورت با مصرف آنتی‌هیستامین‌ها و در موارد خاص، تجویز داروهای قوی‌تر توسط پزشک، امکان‌پذیر خواهد بود.

علت خارش بدن چیست؟ عفونت‌های پوستی

عفونت‌هایی که پوستی که از مهم‌ترین دلایل خارش پوست هستند، شامل عفونت‌هایی ویروسی، باکتریایی یا قارچی می‌شوند. این عفونت‌ها معمولا با علائم موضعی دیگر مانند قرمزی، پوسته‌ریزی یا برجستگی‌های کوچک همراهند. یکی از شایع‌ترین عفونت‌هایی که موجب خارش پوست می‌شود، عفونت‌های قارچی سطح پوست است که اغلب به‌صورت نواحی گرد، قرمز و خارش‌دار بروز می‌کنند. این نوع عفونت‌ها بیشتر در نواحی مرطوب بدن مانند کشاله ران یا بین انگشتان دیده می‌شوند.

نوع دیگری از عفونت شایع، گال (یا جرب) است که توسط مایت‌های میکروسکوپی ایجاد می‌شود. در این بیماری، خارش بدن در شب بسیار شدید است و ضایعات کوچکی بین انگشتان، دور مچ، زیر بغل یا کمر دیده می‌شود. از آن‌جایی که بیماری گال بسیار مسری است، نیاز به درمان هم‌زمان همه اعضای خانواده دارد.

برخی از افراد در صورت بروز خارش‌ پوستی از داروهای آنتی هیستامین مانند قرص نئوتادین استفاده می‌کنند. اما برای تشخیص علت خارش بدن و درمان آن حتما باید به پزشک متخصص پوست مراجعه کرد تا براساس دلایل خارش بدن، داروی مناسب را تجویز کند.

بیماری‌های داخلی؛ یکی از دلایل خارش بدن

خارش مزمن در بدن ناشی از اختلالات داخلی است؛ به‌ویژه زمانی‌که ضایعه پوستی مشخصی دیده نمی‌شود. در چنین مواردی، توجه به بیماری‌های زمینه‌ای بسیار اهمیت دارد:

• کبد: در سیروز یا انسداد صفراوی، تجمع اسیدهای صفرا در خون منجر‌به خارش، خصوصا در شب می‌شود.
• کلیه: نارسایی مزمن کلیه باعث خارش شدید و مداوم، به‌ویژه در بیماران دیالیزی می‌شود.
• تیروئید: هر دو نوع کم‌کاری و پرکاری تیروئید ممکن است باعث خشکی پوست و خارش شوند.
• دیابت: افزایش قند خون منجر‌به خشکی پوست و عفونت‌های قارچی خارش‌دار شود.

درصورتی‌که مبتلا به بیماری‌های زمینه‌ای و داخلی هستید، حتما برای درمان خارش بدن به پزشک مراجعه کنید. پزشک ممکن است با بررسی شرایط جسمی شما انواعی از داروهای آنتی‌هیستامین نظیر سیتریزین را برایتان تجویز کند.

برخی عوامل روانی موجب خارش بدن می‌شوند!

گاهی علت خارش بدن از حساسیت پوستی نشات نمی‌گیرد، بلکه نتیجه مستقیم فشارهای روانی، اضطراب مزمن یا اختلالات وسواسی است. در این نوع خارش، معاینه پوستی ممکن است طبیعی باشد یا فقط خراش‌های ناشی از خاراندن دیده شود، اما فرد احساس خارش عمیق و مداومی را تجربه می‌کند. استرس با تحریک سیستم عصبی مرکزی، حساسیت پوست را افزایش می‌دهد. از سوی دیگر، افرادی که دچار اضطراب مزمن یا افسردگی هستند، ممکن است نسبت به تحریکات پوستی آستانه تحمل پایین‌تری داشته باشند یا به‌صورت ناخودآگاه بیشتر به بدن خود توجه کنند که این مسئله منجر‌به احساس خارش مداوم می‌شود.

در برخی موارد، خارش بدن ناشی از اختلالات روانی به شکل یک «عادت رفتاری» در می‌آید؛ فرد به‌طورمکرر پوست را می‌خاراند، حتی بدون وجود دلیل فیزیکی و این رفتار به مرور زمان تبدیل به یک چرخه آزاردهنده می‌شود. درمان این نوع خارش بدن معمولا با شناسایی عامل زمینه‌ای روان‌شناختی آغاز می‌شود. استفاده از روش‌های کاهش استرس، روان‌درمانی، تمرین‌های آرام‌سازی و در برخی موارد داروهای ضداضطراب یا ضدافسردگی، در کاهش علائم این نوع خارش بدن موثر خواهند بود.

بررسی ارتباط خارش بدن و سرطان

سرطان‌هایی مانند لنفوم هوچکین، سرطان کبد یا مجاری صفراوی، ممکن است موجب خارش بدن شوند. معمولا این نوع خارش، گسترده، آزاردهنده و مقاوم به درمان‌های معمول است و اغلب بدون ضایعات پوستی خواهد بود. در‌صورتی‌که این خارش با علائمی مانند کاهش وزن بی‌دلیل، تعریق شبانه یا خستگی مفرط همراه باشد، باید بررسی‌های تخصصی توسط پزشک انجام شود.

علت خارش بدن در شب چیست؟

خارش بدن در شب از جمله شکایات رایج بسیاری از بیماران است که کیفیت خواب و آرامش فرد را به‌طورجدی مختل می‌کند. در طول شب، فعالیت سیستم عصبی خودمختار تغییر کرده و آستانه تحمل پوست نسبت به تحریکات پایین‌تر می‌آید. علاوه‌بر آن، کاهش حواس‌پرتی و سکوت محیط اطراف باعث می‌شود فرد تمرکز بیشتری بر احساس خارش داشته باشد.

در برخی بیماری‌ها از جمله گال، اختلالات کبدی و حتی خارش‌های ناشی از اضطراب، این الگو بیشتر دیده می‌شود؛ همچنین کاهش ترشح کورتیزول هنگام شب ممکن است در تشدید خارش نقش داشته باشد. اگر خارش شبانه بدن شما به‌صورت مزمن ادامه‌دار شد، باید برای بررسی علت خارش بدن در شب، حتما به پزشک متخصص پوست مراجعه کنید.

در برخی موارد این علائم در کودکان نیز دیده می‌شود؛ در‌این‌صورت والدین ممکن است آن را با علائم آلرژی اشتباه بگیرند و برای درمان شربت نئوتادین به فرزندشان بدهند. توصیه می‌شود به‌هیچ‌عنوان برای درمان خارش بدن کودکان خودسرانه دارویی تجویز نکنید. اگر برایتان سوال است شربت نئوتادین برای چیست، حتما صفحه محصول این دارو را در وبسایت مطالعه کنید.

چه زمانی خارش بدن خطرناک است؟

گاهی ممکن است علت خارش بدن، ناشی از یک بیماری پنهان یا جدی‌تر باشد. زمانی که خارش به‌صورت مداوم و بدون دلیل مشخص ادامه پیدا می‌کند، به درمان‌های رایج پاسخ نمی‌دهد یا با علائم سیستمیک همراه می‌شود، باید مورد‌توجه جدی قرار گیرد.

علائمی مانند کاهش وزن ناخواسته، تب، تعریق شبانه، زردی پوست یا خستگی مزمن، همراه با خارش بدن، هشداری از اختلالات داخلی یا حتی برخی از انواع سرطان خواهد بود. همچنین اگر خارش باعث ایجاد زخم‌های پوستی، عفونت یا اختلال در خواب و کیفیت زندگی شود، باید حتما به پزشک متخصص مراجعه کنید.

درمان خارش بدن چیست؟

برای درمان خارش بدن باید علت دقیق آن را شناسایی کنید. به‌عنوان مثال:

• اگر پوستتان خشک است، استفاده منظم از مرطوب‌کننده‌های قوی (حاوی اوره، سرامید یا گلیسیرین)، کاهش تعداد دفعات دوش گرفتن و اجتناب از آب داغ برای شما مفید خواهد بود.
• در صورت حساسیت یا آلرژی، پرهیز از ماده حساسیت‌زا و مصرف آنتی‌هیستامین‌های خوراکی (با مشورت پزشک) علائم را کنترل می‌کند.
• اگر به عفونت پوستی یا گال مبتلا هستید، درمان‌های موضعی یا خوراکی ضدقارچ و ضد‌انگل لازم است و خود‌درمانی در این موارد به‌هیچ‌وجه توصیه نمی‌شود.
• در بیماری‌های داخلی مانند کبد یا کلیه، در این صورت فقط درمان بیماری زمینه‌ای خارش را کاهش می‌دهد و مراجعه به پزشک الزامی است.
• اگر منشا خارش روان‌تنی است، باید اضطراب یا استرس را درمان کنید؛ روان‌درمانی، تکنیک‌های آرام‌سازی و در صورت نیاز داروهای ضد‌اضطراب در این مسیر بسیار کمک‌کننده خواهند بود.

در نهایت، اگر خارش بدن مزمن و با علائمی مانند التهاب مخاط بینی، عطسه، آبریزش بینی، خارش گلو و بینی، قرمزی و آبریزش چشم‌ها همراه است، به‌صورت خودسرانه از دارو‌هایی آنتی هیستامین مانند قرص فکسوفنادین استفاده نکنید. برای دانستن اینکه قرص فکسوفنادین ۱۲۰ برای چیست، حتما مقالات مرتبط را در بخش بلاگ‌ها مطالعه کنید. بهتر است پیگیری دقیق‌تر و بررسی تخصصی را جدی بگیرید تا داروی مناسب توسط پزشک برایتان تجویز شود.

کنترل خارش بدن با تشخیص علت و شناسایی منشا صحیح آن

در این مطلب از بلاگ‌های پخش دارو آدوراطب به شما گفتیم علت خارش بدن چیست و چگونه می‌توان آن را درمان کرد. خارش بدن ممکن است ساده و بی‌اهمیت به‌نظر برسد، اما در بسیاری از موارد نشانه‌ای از یک بیماری زمینه‌ای یا اختلال قابل‌درمان خواهد بود. تشخیص صحیح علت خارش، اولین و مهم‌ترین گام در مسیر درمان موثر است. از خشکی پوست و آلرژی گرفته تا بیماری‌های داخلی یا عوامل روانی، هرکدام رویکرد درمانی متفاوتی دارند؛ بنابراین، اگر خارش مداوم یا نگران‌کننده‌ای را تجربه می‌کنید، خود‌درمانی نکنید و برای بررسی تخصصی به پزشک مراجعه کنید. انتخاب آگاهانه در برخورد با خارش، کیفیت زندگی شما را به‌طور چشمگیری بهبود ببخشد.

شما تا به حال تجربه خارش شدید یا مزمن داشته‌اید؟ چه روشی برای تسکین آن برایتان موثر بوده است؟ خوشحال می‌شویم تجربه‌های خود را در بخش نظرها با ما به اشتراک بگذارید.