سرطان دهانه رحم چیست؟ علائم هشدار دهنده سرطان دهانه رحم

طبق آمار سازمان بهداشت جهانی، سرطان دهانه رحم اغلب در زنان ۳۵ تا ۴۴ ساله تشخیص داده می‌شود و در بیش از ۹۰٪ موارد، ویروس HPV عامل اصلی آن است. نکته نگران‌کننده اینجاست که سرطان دهانه رحم در مراحل اولیه معمولا بدون علامت است و همین موضوع تشخیص را دشوار می‌کند.

اما خبر خوب این است که اگر بیماری زود تشخیص داده شود، تا ۹۰٪ قابل‌درمان خواهد بود. در این مقاله با انواع این بیماری، علائم هشدار دهنده سرطان دهانه رحم و درمان سرطان دهانه رحم آشنا می‌شوید. اگر نگران سلامت خود هستید، این مقاله اطلاعات کاملی در اختیار شما خواهد گذاشت.

سرطان دهانه رحم چیست؟

سرطان دهانه رحم (Cervical Cancer) نوعی سرطان است که در سلول‌های سطح دهانه رحم شکل می‌گیرد؛ دهانه رحم بخشی از دستگاه تناسلی زنانه است که رحم را به واژن متصل می‌کند. این سرطان که یکی از شایع‌ترین بیماری های زنان است، معمولا به‌آرامی و طی چند سال رشد می‌کند و از مرحله پیش‌سرطانی (وجود سلول‌های غیرطبیعی) آغاز می‌شود.

ویروس HPV (ویروس پاپیلومای انسانی) عامل اصلی بیش از ۹۰٪ موارد سرطان دهانه رحم است و از طریق روابط جنسی منتقل می‌شود. اگر این ویروس برای مدت طولانی در بدن باقی بماند، باعث تغییرات سلولی و در نهایت منجر‌ به سرطان می‌شود.

آشنایی با انواع بیماری سرطان دهانه رحم

سرطان دهانه رحم براساس نوع سلولی که در آن شروع شده، به دو نوع اصلی تقسیم می‌شود:

• کارسینوم سلول سنگفرشی (Squamous Cell Carcinoma): این نوع سرطان دهانه رحم از سلول‌های تخت و نازکی که سطح خارجی دهانه رحم (اِکتوسرویکس) را می‌پوشانند شروع می‌شود و شایع‌ترین نوع است. (حدود ۸۰ تا ۹۰ درصد موارد)
• آدنوکارسینوم (Adenocarcinoma): منشا این سرطان دهانه رحم از سلول‌های غددی ستون‌مانند درون کانال دهانه رحم (اندوسرویکس) است و ۱۰ تا ۲۰ درصد مواقع رخ می‌دهد.

در برخی موارد نادر، هر دو نوع سلول درگیر می‌شوند که به آن سرطان آدنواسکواموس یا مختلط گفته می‌شود.

مراحل بیماری سرطان دهانه رحم

پیشرفت سرطان دهانه رحم معمولا در چهار مرحله اصلی دسته‌بندی می‌شود:

• مرحله I: سرطان فقط در دهانه رحم محدود شده و به بافت‌های اطراف نرسیده است. (بالاترین شانس درمان در این مرحله است.)
• مرحله II: سرطان از دهانه رحم فراتر رفته اما هنوز به دیواره لگن یا واژن تحتانی نرسیده است.
• مرحله III: سرطان به نواحی پایین‌تر واژن، دیواره لگن، حالب‌ها یا غدد لنفاوی گسترش یافته است.
• مرحله IV: پیشرفته‌ترین مرحله؛ سرطان به اندام‌های دیگر مانند مثانه، رکتوم، ریه یا استخوان‌ها منتشر شده است.

تشخیص سرطان دهانه رحم قبل از ورود به مراحل پیشرفته، کلید درمان قطعی سرطان دهانه رحم به کمک داروهای شیمی درمانی و سرطان است.

علت سرطان دهانه رحم زنان چیست؟

اصلی‌ترین علت تغییرات سلولی دهانه رحم، عفونت پایدار با ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) است. این ویروس از طریق تماس جنسی منتقل می‌شود و بیشتر افراد در طول زندگی خود، حداقل یک بار به نوعی از آن مبتلا می‌شوند. در اکثر موارد، سیستم ایمنی بدن ویروس را از بین می‌برد؛ اما در مواردی که ویروس برای مدت طولانی در بدن باقی بماند، باعث ایجاد زگیل تناسلی و تغییرات غیرطبیعی در سلول‌های دهانه رحم می‌شود که به مرور منجر‌به سرطان خواهند شد. اگر نمی‌دانید زگیل تناسلی چیست و چه شکلی است، حتما بلاگ مرتبط با زگیل تناسلی را در سایت مطالعه کنید. علاوه‌بر HPV، عوامل زیر هم خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم را افزایش می‌دهند:

• رابطه جنسی در سنین پایین
• داشتن شرکای جنسی متعدد یا شریک جنسی با روابط متعدد
• سیگار کشیدن
• ضعف سیستم ایمنی (مثلا در بیماران مبتلا به HIV)
• نداشتن غربالگری منظم با آزمایش پاپ‌اسمیر

در نظر داشته باشید از بین بیش از ۱۰۰ نوع ویروس HPV شناسایی‌شده، حدود ۱۴ نوع آن پرخطر هستند و باعث بروز سرطان می‌شوند. بین این ویروس‌ها، نوع ۱۶ و نوع ۱۸ شایع‌ترین و خطرناک‌ترین گونه‌ها هستند که به‌تنهایی مسئول بیش از ۷۰٪ موارد سرطان دهانه رحم در سراسر جهان هستند.

علائم سرطان دهانه رحم؛ از کجا بفهمیم سرطان رحم داریم؟

در مراحل اولیه، سرطان دهانه رحم معمولا بدون علامت است و همین موضوع تشخیص آن را دشوار می‌سازد. با پیشرفت بیماری، برخی نشانه‌های هشداردهنده ممکن است ظاهر شوند که شامل موارد زیر است:

• خونریزی غیرعادی واژینال (بعد از رابطه جنسی، بین دوره‌های قاعدگی یا پس از یائسگی)
• ترشحات واژینال آبکی یا خونی با بوی نامطبوع
• درد هنگام رابطه جنسی
• درد لگن یا کمر
• در مراحل پیشرفته‌تر: ادرار دردناک یا خونی، یبوست یا اسهال همراه با درد، کاهش وزن، خستگی مفرط، و تورم پاها

اگر هر کدام از این علائم را تجربه کردید، ضروری است که در اسرع وقت به پزشک یا متخصص زنان مراجعه کنید تا بررسی‌های لازم را برایتان انجام دهد. چنانچه قصد دارید، علائم سرطان سینه در زنان را نیز بدانید، حتما در این مورد نیز تحقیقات لازم را انجام دهید.

بررسی سن ابتلا به سرطان دهانه رحم

میانگین سنی ابتلا به سرطان دهانه رحم بین ۳۵ تا ۴۴ سال است. با این حال، این سرطان در خانم‌های زیر ۲۰ سال بسیار نادر است. بیشتر موارد سرطان دهانه رحم در زنانی دیده می‌شود که یا غربالگری منظم انجام نداده‌اند یا به واکسن HPV دسترسی نداشته‌اند. در عین حال، زنان بالای ۶۵ سال که هرگز آزمایش پاپ‌اسمیر نداده‌اند نیز در معرض خطر هستند. شروع غربالگری از سن ۲۱ سالگی و ادامه‌ آن در فواصل منظم (طبق نظر پزشک)، به‌طورچشمگیری از پیشرفت بیماری جلوگیری می‌کند.

تشخیص سرطان دهانه رحم

از آن‌جایی‌که سرطان دهانه رحم معمولا در مراحل اولیه علامت مشخصی ندارد، غربالگری منظم نقش حیاتی در شناسایی سلول‌های غیرطبیعی پیش از سرطانی شدن ایفا می‌کند. انواع تست غربالگری سرطان دهانه رحم شامل موارد زیر می‌شود:

• تست پاپ اسمیر و سرطان دهانه رحم: پاپ‌اسمیر سلول‌های پیش‌سرطانی یا مشکوک به سرطان را قبل از بروز علائم شناسایی می‌کند.
• آزمایش HPV: آزمایش HPV برای شناسایی نوع ویروس پاپیلومای انسانی در بدن انجام می‌شود، به‌ویژه انواع پرخطر مانند HPV 16 و HPV 18 که نقش مهمی در ایجاد سرطان دارند.
• کولپوسکوپی: اگر نتیجه پاپ‌اسمیر یا HPV تست غیرطبیعی باشد، پزشک ممکن است کولپوسکوپی را توصیه کند. در این روش، با استفاده از دستگاهی بزرگ‌نما، دهانه رحم به‌دقت بررسی می‌شود.
• بیوپسی (نمونه‌برداری): در صورت مشاهده نواحی مشکوک، پزشک نمونه‌ای کوچک از بافت دهانه رحم را برداشته و برای بررسی دقیق‌تر به آزمایشگاه می‌فرستد.

در‌صورتی‌که سرطانی در دهانه رحم مشاهده نشود و پزشک فقط شاهد زگیل‌های تناسلی باشد، ممکن است برای درمان شما داروهایی تقویت‌کننده سیستم ایمنی نظیر کپسول نواکسا را برایتان تجویز کند. اما توصیه می‌شود به‌هیچ‌عنوان بدون تشخیص و مشورت پزشک هیچ‌گونه دارویی مصرف نکنید.

اما درصورتی‌که سرطان تایید شود، پزشک برای بررسی میزان گسترش آن (متاستاز) از روش‌هایی مانند آزمایش خون و ادرار، سی‌تی اسکن، ام‌آر‌آی و عکس‌برداری از مثانه، رکتوم و ریه‌ها استفاده می‌کند.

آیا سرطان دهانه رحم کشنده است؟

سرطان دهانه رحم در صورت تشخیص دیر‌هنگام یا انجام نشدن درمان موثر، ممکن است کشنده باشد. با این حال، خوشبختانه این بیماری جزو قابل‌درمان‌ترین انواع سرطان‌ها در مراحل اولیه است. در واقع اگر سرطان رحم در مرحله پیش‌سرطانی یا مرحله اول شناسایی شود، احتمال درمان کامل بسیار بالا است. در برخی از پروتکل‌های شیمی‌درمانی، از داروهایی مانند تاکسوتر برای درمان استفاده می‌شود که نقش مؤثری در کنترل رشد تومورهای پیشرفته سرطانی دارد.

آنچه سرطان دهانه رحم را خطرناک می‌کند، پیشرفت پنهان و بدون علامت آن در سال‌های اولیه است. به همین دلیل، غربالگری منظم (مانند پاپ‌اسمیر و HPV تست) و واکسیناسیون HPV اهمیت بسیاری در پیشگیری و کاهش مرگ‌ومیر ناشی از سرطان دهانه رحم دارند.

آیا سرطان دهانه رحم قابل درمان است؟ راه درمان سرطان دهانه رحم

بله، سرطان دهانه رحم در بسیاری از موارد کاملا قابل درمان است، به‌ویژه اگر در مراحل اولیه تشخیص داده شود. موفقیت درمان به مرحله سرطان، نوع سلول‌های درگیر، سن بیمار، وضعیت سلامتی عمومی و تمایل به بارداری در آینده بستگی دارد.

• جراحی
• پرتودرمانی
• شیمی‌درمانی
• درمان هدفمند: در این روش، داروهایی طراحی می‌شوند که فقط سلول‌های سرطانی خاص را هدف قرار می‌دهند و به سلول‌های سالم آسیبی نمی‌زنند.

در برخی از پروتکل‌های درمانی، بسته به نوع و شدت سرطان، از داروهایی مانند زولادکس استفاده می‌شود که با مهار هورمون‌های خاص، به کنترل رشد سلول‌های سرطانی کمک می‌کند. در نظر داشته باشید مانند بسیاری از سرطان‌ها، امکان بازگشت (عود) سرطان دهانه رحم وجود دارد، به‌خصوص اگر در مراحل پیشرفته بوده یا درمان کامل نشده باشد. به همین دلیل پیگیری‌های منظم بعد از درمان سرطان دهانه رحم اهمیت بسیاری دارد.

طول عمر بیماران سرطان رحم چقدر است؟

طول عمر بیماران مبتلا به سرطان دهانه رحم به مرحله بیماری در زمان تشخیص بستگی دارد. براساس آمار موسسه ملی سرطان آمریکا (NCI)، نرخ بقای نسبی ۵ ساله در بیماران مختلف به‌صورت زیر است:

• اگر سرطان فقط در دهانه رحم محدود باشد (مرحله I): حدود ۹۱٪
• اگر به بافت‌ها و غدد لنفاوی اطراف گسترش یافته باشد (مرحله II و III): حدود ۶۰٪
• اگر به اندام‌های دور مانند ریه یا استخوان‌ها متاستاز داده باشد (مرحله IV): حدود ۱۹٪

توجه داشته باشید که این آمارها، میانگین کلی هستند و طول عمر هر بیمار بسته به فاکتورهایی مانند سن، وضعیت عمومی سلامتی، نوع درمان، پاسخ بدن به درمان و پیگیری‌های منظم پزشکی متفاوت است.

در مواردی که بیماری به‌موقع تشخیص داده شود و فرد روند درمان را به‌درستی طی کند، امکان بازگشت به زندگی عادی و طول عمر بالا کاملا وجود دارد.

تشخیص زودهنگام؛ کلید درمان و نجات از سرطان دهانه رحم

سرطان دهانه رحم از جمله بیماری‌هایی است که با آگاهی، پیشگیری و تشخیص زودهنگام، می‌توان از عواقب جدی آن جلوگیری کرد. غربالگری منظم، واکسن HPV و آشنایی با علائم هشداردهنده، نقش مهمی در کاهش آمار مرگ‌ومیر ناشی از این سرطان دارند. خوشبختانه با پیشرفت روش‌های درمانی، درصد قابل‌توجهی از بیماران در صورت تشخیص به‌موقع، بهبود کامل می‌یابند. همچنین دسترسی آسان به داروها و تجهیزات درمانی از طریق شرکت پخش دارویی معتبر روند درمان را سریع‌تر و موثرتر می‌سازد.